Bij slaaprestrictie worden mensen met insomnie geholpen door de tijd die in bed doorgebracht wordt beter te laten passen bij de tijd die daadwerkelijk geslapen wordt. Eerst hou je een slaapdagboek bij om te bepalen hoeveel je echt slaapt. Dan wordt er aan de hand van je slaaptijd (niet naar de tijd dat je naar bed ging) een slaapschema bepaald. Voorbeeld: als je in totaal acht uur in bed ligt maar vijf uur hiervan slaap, dan wordt je schema of vijf uur gezet (bijvoorbeeld van middernacht tot vijf uur 's ochtends). Met andere woorden, met slaaprestrictie heb een kortere bedtijd waarin je wakker kunt liggen. Als je wakker blijft liggen, dan krijg je een groot slaaptekort, waardoor je de volgende avond slaap krijgt.
Slaaprestricite werkt doordat er een soort van slaapgebrek wordt gecreëerd, waarbij de slaapbehoefte die je slaperig maakt, wordt verhoogd. Slaaprestrictie maakt de slaaptijd geconcentreerder, vermindert slaapverstoringen en maakt de waaktijd in bed zo kort mogelijk. Zodra je een groter deel van de tijd dat je in bed ligt begint te slapen (85 procent of meer), dan moet je die tijd in bed met 15-20 minuten verlengen, totdat je een hele nacht goed slaapt in bed.