Uitgestelde slaapfase syndroom
Het uitgestelde slaapfase syndroom is een slaapstoornis die voorkomt als de biologische klok van iemand in de war is. Doordat de klok achterloopt kan de slaper bijvoorbeeld pas om één of twee uur 's ochtends, of nog erger pas tegen de ochtend, in slaap vallen. Het uitgestelde slaapfase syndroom wordt ook wel DSPS genoemd en is de meest voorkomende circadiane ritmestoornis. DSPS ontstaat meestal in de vroege jeugd of puberteit en soms verdwijnt het ook weer tijdens de puberteit of vlak daarna.
Symptomen
Mensen met DSPS hebben over het algemeen een normale behoefte aan slaap en ze slapen ook goed. Het probleem is alleen dat ze pas laat in slaap kunnen komen. Symptomen bij DSPS:
- Laat slaap kunnen vatten
- Regelmatig de behoefte om een dutje te doen
- Overdag vaak moe
- 's Avonds voel je je fitter en uitgeruster dan 's morgens
- Moeite met vroeg opstaan
- Je kunt niet wakker worden op de gewenste tijd
- Je kunt ook last hebben van depressie
- Je slaapt in het weekend langer, waarbij je in het weekend vaak 's middags pas opstaat
Vaak melden mensen dat ze pas heel laat in slaap kunnen vallen, maar ze vallen wel altijd op dezelfde tijd in slaap, ongeacht het tijdstip dat ze naar bed gaan.
Mensen met DSPS hebben ook last van vertragingen in andere biologische aspecten, zoals de melatonineafscheiding en ook de lichaamstemperatuur is erg laag.
Oorzaken
DSPS kan beginnen door gedrag dat de biologische klok verstoord, bijvoorbeeld door elke avond steeds later op te blijven. Zo ben je dus zelf de oorzaak van je slaapstoornis. In andere gevallen vertoont de klok zelf gebreken.
Ook kan DSPS veroorzaakt worden door ernstige verwondingen aan het hoofd, waarbij het deel van de hersenen dat de biologische klok bestuurt is beschadigd. Ernstige ziektes kunnen een negatieve invloed hebben op je slaappatroon, zo wordt de slaaptijd steeds later. Daarnaast kan DSPS erfelijk bepaald zijn.
Ook komt het vaak voor dat informatie over licht en donker niet meer aankomt in de pijnappelklier. Dit komt bijvoorbeeld voor bij mensen die blind zijn of die een beschadiging hebben van de verbindingsbanen tussen ogen en de pijnappelklier. Deze beschadiging kan veroorzaakt zijn door een ontsteking in de hersenen of een ongeluk.
Behandelen
DSPS kan behandeld worden met
lichttherapie of chronotherapie. Een behandeling met kortwerkende slaapmiddelen kan ook helpen om de biologische klok weer te herstellen. Deze middelen hoef je niet lang te gebruiken, want als je weer in het juiste ritme zit is de slaap normaal en zijn de pillen dus niet meer nodig.
Bij lichte vormen van DSPS kan aanpassing van de leefwijze ook al helpen. Door bijvoorbeeld op dezelfde tijden naar bed te gaan, op te staan, te eten en door genoeg te bewegen. Maar ook het vermijden van cafeïne, alcohol en tabak en stress de baas blijven kunnen de stoornis verhelpen.